Yazan: Murat SAĞDIÇ
Gerek akvaryumcularla yaptığımız söyleşilerde, gerek forum sayfalarında "Bu balık neden öldü?" sorusunun cevabını, hep doğal olmayan sebeplerde aramışızdır. Birden fazla balığın misafir edildiği akvaryumlarda, bir tek balığın ani ölümü hemen panik yaratır. Diğer balıklarında öleceği endişesi içerisinde, diğer balıklarda pek hastalık belirtisi görülmese de elimizde ne kadar vitamin, ilaç varsa akvaryumun içine atarız. Akvaryuma daha fazla zaman ayırarak tedavi sürecini gözlemleriz. Sonuç olarak da erken teşhis ettim, tedavi uyguladım, balıkları kurtardım deriz.
Akvaristlerin en son aklına gelen ölüm sebebi belki de balığın eceliyle öldüğüdür. Eceliyle ölüm kavramını biraz açarsak; balığın normal yaşam süresi boyunca kullanmış olduğu organların, kendini yenileyememesi sebebiyle işlev yapamaz hale gelmesi, solunum, dolaşım, sindirim sistemlerinin durarak balığın hayata veda etmesidir.
Çoğunluğu sosyal bir yaşam tarzı olan akvaryum balıklarının, yaşam süresini etkileyen pek çok faktör vardır. Bu faktörlerin temel olanları; Doğum, eş tutma, üreme, fiziksel hastalıklar, ruhsal hastalıklar, bakım, beslenme şekilleridir diyebiliriz.
Bu noktada görülüyor ki, balıklarımızın normal şartlarda kaç yıl yaşadığını bilmemiz önemli bir konu. Öncelikle akvaryumcudan yeni balık alırken gösteriş ve renklerine aldanarak kaç yaşında olduğunu bilmediğimiz yetişkin balıkları almamamız gerekir. Tecrübemize güvenemiyor isek, genç ya da akvaryumcuların tabiriyle satış boyuna gelmiş balıkları tercih etmek daha akıllıca olur. Konu açılmışken, yaşlı balıkların, özellikle cichlid türlerinde tipik davranış şekillerini kısaca sıralarsak, akvaryum içinde sağlıklı görünür, fakat durgundur. Cama yaptığınız hamleler karşısında, yılların vermiş olduğu tecrübeyle bir zarar gelmeyeceğini bildiği için, çok az tepki gösterir ya da yüzgecini bile kıpırdatmaz. Etrafında gezen karşı cinslere karşı tepkisizdir, çünkü yaşlanma sonucu üremeden düşmüştür. Atılan yemlere doğru hamle yapıp yapmamakta kararsız ve iştahsızdır.
Genel olarak bilinen bir gerçek vardır ki, canlı doğuran balıklar 3-5 yıl, cichlidler 10-15 yıl, Japonlar 25-30 yıl yaşarlar. Tabi ki bu klasik yaş standartları dışında çok uç rakamlarda ortaya çıkabilmektedir. Fakat bunlar istisna olmaktan öteye geçemez.
Balıkların doğal ortamlarında mı yoksa suni ortamlarda mı daha uzun yaşadıkları konusunda ağırlıklı görüş; suni, yani akvaryum ortamında daha uzun yaşadıkları yönündedir. Bu konu hakkında yeterli araştırma yapılmasa da sağıklı bir tankta balık için her şey hazırdır. İyi beslenmektedir. Dışarıdan gelecek herhangi bir tehlike yoktur. Vitamin takviyesi mevcut ve hastalandığı zaman kullanabileceği ilaçlar vardır.
Akvaryumumuzda 3 yıl 5 yıl 15 yıl sonra ölen balığımızın muhtemel ölüm sebebinin yaşlılık olduğunu anlayabilmemiz ya da akvaryumcudan aldığımız balığı, 3-5 ay sonra kaybederek, maddi ve manevi yönden yıpranmamak için, balığımızın kaç yıl ömrü olduğunu bilmemiz ve bu konuda bilinçli hareket etmemiz gerektiği kanaatindeyim.
Corydoras (Çöpçü) - 5 yıl
Melek Balığı - 10+ yıl
Apistogramma - 3 - 5 yıl
Okçu Balığı - 5 yıl
Kristal KöpekBalığı - 10 yıl
Banjo KediBalığı - 5 - 8 yıl
Siyah Neon Tetra - 5 yıl
Fantom Tetra - 5 yıl
Siyah Tetra - 5 yıl
Kırmızı Tetra - 5 yıl
Kör Tetra - 5+ yıl
Kankuyruk Tetra - 10+ yıl
Mavi Gurami - 4 yıl
Boseman Gökkuşağı - 5 yıl
Kardinal Tetra - 4 yıl
Kiraz Barb,- 5 - 7 yıl
Çikolata Gourami - 4 yıl
Makrakanta - 15+ yıl
Columbian Tetra - 5 yıl
Kongo Tetra - 5 yıl
Amerikan Zebra Cichlid - 10 - 18 yıl
Mücevher Tetra - 5 yıl
Discus - 10 - 18 yıl
Cüce Gurami - 4 yıl
İmparator Tetra - 6 yıl
Festivum - 10+ yıl
Figure 8 Puffer - 5 yıl
Atethadız - 10 - 15 yıl
Frontosa - 8 - 15 yıl
Dev Danio - 5 - 7 yıl
Buz Balığı - 8 yıl
Cam Balığı - 8 yıl
Günışığı Tetra - 5 yıl
Japon Balığı - 10 - 30 yıl
Lepistes - 3 - 5 yıl
Harlequin Rasbora - 6 yıl
Balta Balıkları - 5 yıl
Bal Gourami - 4 yıl
Jack Dempsey - 10 - 18 yıl
Killifish - 1 - 2 yıl
Öpüşen Gourami - 5 yıl
Limon Tetra - 5 yıl
Leopar Danio - 5 - 7 yıl
Yaşayan Kaya - 10+ yıl
Midas Cichlid - 15+ yıl
Moli - 4 yıl
Ayışığı Gurami - 4 yıl
Cüce Gökkuşağı - 3 - 4 yıl
Neon Tetra - 5 - 10 yıl
Astronot - 10 - 18 yıl
Otocinclus - 5 yıl
Pacu - 10 yıl
İnci Danio - 5 yıl
İnci Gorami - 4 yıl
Pictus KediBalığı - 8 yıl
Pirana - 10 yıl
Plati - 3 - 5 yıl
Vatoz - 7 - 15 yıl
Konuşan Vatoz - 7 - 15 yıl
Frenatus - 4 - 10 yıl
Ramirezi - 4 yıl
Rasbora - 5 - 10 yıl
Kırmızı Gözlü Tetra - 5 yıl
İncisus Gökkuşağı - 5 yıl
Kırmızı Kuyruklu Anten Balığı - 15 yıl
Labio - 8 yıl
Barbus conchonius - Gül Barb - 5 yıl
Kırmızı Burun Tetra - 5 - 10 yıl
Severum - 10 - 18 yıl
Silver Dollar - 10+ yıl
Gümüş Tetra (Hasemania nana) - 5 yıl
Kılıç Kuyruk - 3 - 5 yıl
Texas Cichlid - 10+ yıl
Tetrazon - 6 yıl
Tigerfish - 5 yıl
Tinfoil Barb - 10 yıl
Ters Yüzen Çöpçü - 5 yıl
Malawi Zebra Cichlid ve Çoğu Malawi Cichlid'i - 10+ yıl
Zebra Danio - 5 yıl
Sazansıgiller (Küçük)
Kiraz Barb, Gül Barb, Tetrazon, vb: 5-7 yıl
Kedibalıkları (Küçük)
Banjo, Arı, Çöpçüler, Buz Balığı vb: 5-8 yıl
Kedibalıkları (Büyük)
Zırhlı Kedibalığı, Vatoz, Banjo Cat, Konuşan Vatoz: 7-15 yıl
Guramiler 4 yıl
Canlıdoğuranlar 3-5 yıl
Killifish 1-3 yıl
Tetralar (Küçük)
Neon, Kardinal, Kırmızı Burun vb. : 5-10 yıl
Tetralar (Büyük)
Siyah Tetra, Pirana, Silver Dolar, Pacu vb.: 8-12 years
Sazansıgiller
Kristal Köpekbalğı, Labio, Freantus: 4-10 years
Cichlid (Güney Amerika, Büyük)
Zebra, Discus, Ateth Adız, Jack Dempsey, Astronot, Severum ve Melek: 10-18 yıl
Cichlid (Güney Amerika, Küçük)
Rams, Apistogramma ve Checkerboard: 3-5 yıl
Cichlid (Afrika)
Kenyii, Ps. Zebra ve Frontosa: 8-15 yıl
Sazansıgiller
Oranda, Komet, Koi vb.: 10-90 yıl